“Het schoolplein is om te spelen, niet voor planten!”
Kinderen geven hun mening over het schoolplein van OBS ‘De Schatkamer’
‘Met het vakblad BuitenSpelen werken wij samen voor de rubriek ‘Kidspanel’. Hierin geven de echte gebruikers feedback op een speelplek. Als Landschaps- en speelruimteontwerper observeren en interviewen wij de kinderen, waarna wij de positieve en negatieve kritiek vertalen naar simpele en concrete inrichtingstips. Speeltuinverenigingen, kinderopvang, scholen, recreatiebedrijven en gemeenten kunnen zich opgeven voor deelname aan het Kidspanel. OBS ‘De Schatkamer’ in Stadshagen, Zwolle, trapt af.
Met ongeveer 350 eigen kinderen en nog eens 150 tijdelijke leerlingen afkomstig van een andere school, is het plein van De Schatkamer druk bezet. Om beurten spelen onder-, midden- en bovenbouw op hetzelfde plein. Voordeel is dat de buitenruimte met meer dan 2.000 m heel ruim is opgezet en er als overloop regelmatig gebruik wordt gemaakt van het trapveld aan de overkant van de weg. ‘Brede School De Schatkamer is een openbare school voor Natuurlijk Leren’, zoals ze op hun website formuleren. Dit is terug te zien in het groene schoolplein dat niet alleen ruimte biedt aan spelen maar ook aan leren, in de vorm van een ontdekkings- en een vlindertuin op het plein en een moestuin langs de gevel aan de voorzijde van het gebouw. Een deel van het plein is ingericht als ‘griend’, in natuurgebieden een laaggelegen gebied langs rivieren dat bij hoogwater onder loopt, veelal beplant met wilgenhout of riet. De griend van De Schatkamer bestaat uit een ondiepe, normaliter droge greppel met een stammenbrug, enkele liggende stammen en wilgenbeplanting.
Voetbal, zand en ‘de bult’ scoren goed
Tijdens de pauze verspreiden alle kinderen zich over de buitenruimte waarbij het pannaveld en ‘de bult’ – een speelheuvel van ongeveer twee meter hoog met klimmuur, glijbaan, planten en verschillende paden – door iedere groep wordt gebruikt. De onderbouw speelt vooral op de speelheuvel en op het verharde deel van het plein met fietsjes en andere speelattributen. De leerlingen van de middenbouw verspreiden zich het meeste over het hele terrein. De jongens en meiden uit de bovenbouw richten zich voornamelijk op het pannaveld.
In gesprek met de kinderen, blijkt het schoolplein goed te bevallen. Vooral ‘de bult’ is populair. Alleen vinden de kinderen het jammer dat er eigenlijk niet op gespeeld mag worden als het regent, omdat er anders veel modder naar binnen wordt gelopen. Gelukkig heeft de school hiervoor een creatieve doch simpele oplossing bedacht in de vorm van een schoenenrek voor de vieze schoenen bij de ingang; de kinderen dragen bij nat weer binnen sokken of meegebrachte sloffen.
Eigen spel
Om het binnenlopen van zand te verminderen is onlangs het zand als valondergrond vervangen door houtsnippers. Behalve bij één klimtoestel, waar het zand is ververst. Leuk detail is dat de kinderen van de onder- en middenbouw juist hier met zand spelen en de zandbak zelf ongemoeid laten. Het oppervlak onder het toestel is ook veel groter dan in de zandbak, waardoor hier veel gemakkelijker meerdere groepjes met het zand kunnen spelen.
In het verleden is er op de grijze tegels met betonverf een stratenparcours gemaakt voor de onderbouw. Het parcours is inmiddels bijna verdwenen, maar de onderbouw haalt voldoende beleving uit het fietsen rondom de ontdekkings- en de vlindertuin. Ook de middenbouw heeft weinig aangereikte speelelementen nodig; de leerlingen verzinnen overal hun eigen spel zoals ‘mensen vs zombies’ op de glijbaan, tikkertje en pakkertje, al dan niet met de eigen stepjes die ze van thuis hebben meegebracht.
Bovenbouw heeft eigen plek nodig
Van de bovenbouw komt de opmerking “Het schoolplein is om op te spelen, niet voor planten.” Daarmee doelen ze op die plekken, zoals de griend, vlinder- en de ontdekkingstuin. De griend heeft duidelijk een grote natuureducatieve waarde, maar de non-educatieve speelwaarde is er zeer beperkt. Het is daarmee ook het deel dat het minst gebruikt wordt op eigen initiatief, door geen van de groepen. In de vlinder- en de ontdekkingstuin mogen de kinderen tijdens de pauzes niet spelen omdat anders de beplanting kapot wordt gelopen. Een logische beslissing vanuit de school, maar de kinderen hebben natuurlijk wel een punt. Achterliggend aan de opmerking van de bovenbouw is het feit dat er op het schoolplein onvoldoende voor hen is ingericht. Het pannaveld is te klein voor de hele groep en de meiden missen er een plek ‘om lekker te chillen’; de weinige bankjes staan op te drukke plekken. Een oplossing voor het voetbal is gevonden in het trapveld aan de overkant; ruimte voor een rustig zit- en kletsplekje moet nog gevonden worden.
Het is duidelijk dat de buitenruimte van De Schatkamer zich continu ontwikkelt en dat doorlopend oplossingen worden gezocht voor ergernissen en problemen waar men tegen aan loopt. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de krachten en talenten van kinderen én ouders, ondersteund door de school, gemeente en andere professionals. Al met al is het een vermakelijke buitenruimte die goed aansluit bij de identiteit van de school. Een plek waar de kinderen, conform de ambitie van de school, de ruimte krijgen om ‘talenten uit te bouwen, interessesop te bouwen en minder sterke kanten te compenseren’.
Tips van Eelco Koppelaar
- Behoud het zand onder het klimtoestel en verwijder de zandbak. De zandbakelementen kan je als losse (zit)elementen elders op het plein terug laten komen. Bijvoorbeeld als chillplek voor de meiden.
- Op de bult kan een duidelijk onderscheid worden gemaakt tussen de paden en plantvakken, met bijvoorbeeld houtsnippers of halfverharding. Zo vergroot je de overlevingskansen voor de beplanting in de plantvakken én kan er ook met nat weer op de bult gespeeld worden.
- Plaats zitelementen naast het pannaveld.
- Verander de ondekkingstuin in een speelplek voor rustig spel, door de omheining te behouden, maar de ruimte wel open te stellen voor spel. Met oog op natuureducatie en de uitstraling van het schoolplein zou de vlindertuin wel behouden moeten blijven.
- Een (nest)schommel zou voor alle groepen een goede toevoeging zijn aan het plein.
- Plaats zitelementen naast het pannaveld.
- De speelwaarde op de griend kan mogelijk worden vergroot door de wilgenbeplanting flink te laten groeien; zo ontstaan er verstopmogelijkheden en struinpaden tussen de beplanting. Vanwege het rustige karakter is dit mogelijk de ideale plek voor een leuke zitten kletshoek voor de meiden, aangevuld met bijvoorbeeld een Robiniahouten klimtoestel, duikerrekken of schommel.
